بازخوانی مفهوم اصل تبادل در حقوق بین الملل بشر دوستانه

اصل تبادل بنیاد و اساس حقوق بین الملل به شمار می رود و حقوق بین الملل بشر دوستانه به عنوان شاخه ای از حقوق بین الملل نیز به طور طبیعی متاثر از آن است. به موجب این اصل ، طرف های متعاهد، تعهدشان در برابر یکدیگر متقابل و نسبی است و به هر میزان که طرف متقابل متعهد است، آن ها نیز متعهد می شوند با وجود این در گذر زمان اصل مذکور به ویژه در چهارچوب حقوق بین الملل بشر دوستانه فراز و نشیب هایی را پشت سر گذاشته است. در حالی که این اصل مبنا و پایه ی کنوانسیون های اولیه ی بشر دوستانه بوده ، تحول در رویکرد جامعه ی بین المللی به قواعد حقوق بین الملل بشردوستاه و ارتقای جایگاه این دسته از قواعد و طرح ماهیت عام الشمول برخی از تعهدات آن موجب شده است امروزه کم و بیش سخن از عدم اعمال اصل تبادل در نظام حقوق بین الملل بشردوستانه به میان آید. در این مقاله تلاش شده است تا حدود و ثغور این نظریه کاویده شده و جایگاه اصل تبادل در حقوقبین الملل بشر دوستانه ی معاهداتی و عرفی، رابطه ی آن با اقدام های تلافی جویانه و نیز عملکرد ملی و رویه ی قضایی بین المللی در ارتباط با آن مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد.